محمد خاتمی در دیدار با اعضای حزب اراده ملت، از نیاز حکومت ایران به یک نقد جدی سخن گفته است. او انتخابات را حق همه دانسته و مشارکت در آن را "به شرط آن که بتوان شرکت کرد" لازم دانسته است.
رییس جمهور پیشین ایران روز شنبه ۳۰ دی‌ماه در ملاقات با گروهی از اعضا و فعالان حزب اراده ملت، سخنان مبسوطی در مورد انتخابات آزاد، دخالت سپاه در انتخابات، مشکلات معیشتی، آلودگی هوا و بیم از دست رفتن ایران بیان کرده است. متن کامل این سخنان در وبسایت رسمی محمد خاتمی منتشر شده است.
محمد خاتمی گفته که مردم ایران خواهان استبداد نبودند و پذیرش مردم سالاری باید با آزادی بیان و اندیشه و نقد توام باشد. وی مشخصه بارز اصلاح‌طلبی را دفاع از حقوق مردم دانسته و گفته اگر انتقادی هست، در همین موارد است.وی افزوده است: « می‌بینیم که بی‌اخلاقی و دروغ و تهمت خیلی ساده به صورت سکه رایج در می‌آید و حتی آدم خیال می‌کند اینها سیاست رسمی است. این قدر انحراف به نام انقلاب و اسلام زیاد می‌شود که انتظار بود حکومت با آن برخورد کند و نمی‌کند.»
محمد خاتمی گفته که مردم ایران خواهان استبداد نبودند و پذیرش مردم سالاری باید با آزادی بیان و اندیشه و نقد توام باشد. وی مشخصه بارز اصلاح‌طلبی را دفاع از حقوق مردم دانسته و گفته اگر انتقادی هست، در همین موارد است.وی افزوده است: « می‌بینیم که بی‌اخلاقی و دروغ و تهمت خیلی ساده به صورت سکه رایج در می‌آید و حتی آدم خیال می‌کند اینها سیاست رسمی است. این قدر انحراف به نام انقلاب و اسلام زیاد می‌شود که انتظار بود حکومت با آن برخورد کند و نمی‌کند.»
رییس جمهور پیشین ایران با تاکید بر این که در دنیای امروز نمی‌توان بدون تشکل کار کرد، خواستار به رسمیت شناخته شدن تشکل‌های سیاسی در این کشور شد: «حزب باید از پایین بیاید بالا. بدون تشکل و حزب دمکراسی واقعی شکل نمی‌گیرد و اگر بگیرد دوام نمی‌آورد».
خاتمی تصریح کرد که در صورت نبود احزاب واقعی یا محدودیت آنها، باندهایی جای حزب را می‌گیرند که از قدرت و رانت فراوان بهره‌مند می‌شوند و می‌توانند در سرنوشت جامعه دخالت کنند.
وی در ادامه سخنان خود، دسترسی برخی باندها به تریبون‌های یکطرفه یا ملی را به چالش کشید و تهمت و فشار به جریان مخالف و ندادن فرصت پاسخگویی به آنها را نادرست خواند: «اگر صدا و سیما رسانه ملی است، خیلی از حرف‌ها در آن زده می‌شود. ببینید در این چند سال جثد نسبت‌ها و تهمت‌های ناروا و فحاشی رواج یافته است... مردم هم می‌فهمند این طرف اصلا حق اینکه حتی در روزنامه با تیراژ محدود از خود دفاع کند ندارد.»
انتخابات آزاد و هوای آلوده
محمد خاتمی در بخش دیگری از سخنان خود تاکید کرد که منظور اصلاح‌طلبان از انتخابات آزاد، انتخاباتی است که مهندسی نشود: «وقتی یک شخصیت حقیقی که ممکن است شخصا خیلی اعتباری هم نداشته باشد ولی انتصاب به یک جایگاه مهم حقوقی دارد که قانونا و شرعا حق دخالت در انتخابات و سیاست را ندارد، رسما می‌گوید مهندسی کردن منطقی و معقول انتخابات وظیفه ماست، ما می‌گوییم با اینها برخورد شود و به مردم اطمینان داده شود که انتخابات مهندسی نمی‌شود».
رییس جمهور سابق ایران پرسیده، وقتی صراحتا گفته می‌شود که اجازه داده نمی‌شود جریاناتی در انتخابات شرکت کنند، پس برای چه باید شرکت کنند؟ می‌گویند ما اجازه نمی‌دهیم ولی شما باید شرکت کنید، آن طور که ما می‌خواهیم!
خاتمی در فراز دیگری از سحنان خود به حق زندگی شهروندان و موضوع "مرگ تدریجی مردم تهران و شهرهای بزرگ" به دلیل هوای آلوده پرداخته و اضطراری بودن وضعیت جوی در دو سوم سال را غیرقابل قبول خوانده است.
وی یادآور شده که عملکردهای امروز موجب شده که مردم خودشان مقایسه کنند و با همه وجود « دریابند که چه زمانی معیشت، امنیت و بنیه اقتصادی بهتر بود.»
خاتمی در پایان گفته که احساس می‌کند کوه فاخری به نام ایران مانند یک کوه یخ در حال آب شدن است: «می‌ترسم میراث چند هزارسال در ظرف چند دهه از بین برود.»
