با نزدیکی انتخابات، برخی از نامزدهای ریاست‌جمهوری ایران به اقلیت‌های قومی و دینی وعده دادند که در صورت پیروزی خواست‌های آنها را عملی خواهند کرد. آیا تضمینی برای اجرای وعده‌های آنان وجود دارد؟
در دوم خرداد سال ۱۳۷۶ بیشترین آراء اقوام به محمد خاتمی داده شد. با روی کارآمدن او برخی مطبوعات به زبان قومیت‌ها اجازه انتشار یافتند. اما وعده‌هایی که درباره اجرای اصل ۱۵ و ۱۹ قانون اساسی داده شده بود تحقق نیافت. در این دوبند بر آزادی تدریس "زبان‌های قومی و محلی" و "استفاده از آن در رسانه‌ها" تاکید شده است.
در انتخابات دوره پیشن نیز مهدی کروبی و میرحسین موسوی در برنامه‌های انتخاباتی خود صریحا موضوع قومیت‌ها را طرح کردند. نامزدهای ریاست‌جمهوری این بار نیز برای جذب آراء اقوام به طرح درخواست آنان پرداخته و در سخنرانی‌های خود وعده‌هایی را برای اجرای درخواست‌های قومی آنان داده‌اند.
رضائی: آزادی تدریس به زبان قومیت‌ها
محسن رضایی طی سخنانی در مسجد جامع مراغه، اعلام کرد که وی فرهنگ و زبان‌های قومی را قبول دارد و در صورت پیروزی اصول ۱۵ و ۱۹ را در قانون اساسی اجرایی خواهد کرد. وی همچنین گفت زبان‌های قومیت‌ها باید در دانشگاه‌ها تدریس و آموزش داده شود.
آقای رضائی وعده داد: «در دولت من هیچ نگرانی برای آموزش زبان اقوام ایرانی در دانشگاه‌ها نخواهد بود.»
محمدرضا عارف: تشکیل معاونت اقوام و اقلیت‌ها
دکتر محمدرضا عارف نامزد منصوب به اصلاح طلبان حتی در ظرف یک ماه گذشته ۲ بار به استان کردستان سفر کرد. وی در دومین سفر تبلیغاتی خود در ۱۷ خرداد ۱۳۹۲ در مسجد والی سنندج از تشکیل معاونت اقوام واقلیت‌های دینی ریاست‌جمهوری در دولت آینده خبر داد.
در۱۶ خرداد ۱۳۹۲ "بیانیه تعهدات و برنامه‌های محمدرضا عارف در مورد اقوام و اقلیت‌ها" منتشر شد. در این بیانیه "تشکیل معاونت اقوام و اقلیت"، "آزادی آموزش زبان و آیین محلی و بومی" و"انتصاب مدیران برآمده از اقوام و اقلیت‌ها" وعده داده می‌شود. عارف در پایان بیانیه‌ی خود آورده است که تغییر نگاه به اقوام و اقلیت‌ها در دولت ضروری است.
در انتخابات دوره پیشن نیز مهدی کروبی و میرحسین موسوی در برنامه‌های انتخاباتی خود صریحا موضوع قومیت‌ها را طرح کردند. نامزدهای ریاست‌جمهوری این بار نیز برای جذب آراء اقوام به طرح درخواست آنان پرداخته و در سخنرانی‌های خود وعده‌هایی را برای اجرای درخواست‌های قومی آنان داده‌اند.
رضائی: آزادی تدریس به زبان قومیت‌ها
محسن رضایی طی سخنانی در مسجد جامع مراغه، اعلام کرد که وی فرهنگ و زبان‌های قومی را قبول دارد و در صورت پیروزی اصول ۱۵ و ۱۹ را در قانون اساسی اجرایی خواهد کرد. وی همچنین گفت زبان‌های قومیت‌ها باید در دانشگاه‌ها تدریس و آموزش داده شود.
آقای رضائی وعده داد: «در دولت من هیچ نگرانی برای آموزش زبان اقوام ایرانی در دانشگاه‌ها نخواهد بود.»
محمدرضا عارف: تشکیل معاونت اقوام و اقلیت‌ها
دکتر محمدرضا عارف نامزد منصوب به اصلاح طلبان حتی در ظرف یک ماه گذشته ۲ بار به استان کردستان سفر کرد. وی در دومین سفر تبلیغاتی خود در ۱۷ خرداد ۱۳۹۲ در مسجد والی سنندج از تشکیل معاونت اقوام واقلیت‌های دینی ریاست‌جمهوری در دولت آینده خبر داد.
در۱۶ خرداد ۱۳۹۲ "بیانیه تعهدات و برنامه‌های محمدرضا عارف در مورد اقوام و اقلیت‌ها" منتشر شد. در این بیانیه "تشکیل معاونت اقوام و اقلیت"، "آزادی آموزش زبان و آیین محلی و بومی" و"انتصاب مدیران برآمده از اقوام و اقلیت‌ها" وعده داده می‌شود. عارف در پایان بیانیه‌ی خود آورده است که تغییر نگاه به اقوام و اقلیت‌ها در دولت ضروری است.
عارف عضو مجمع تشخیص مصلحت نظام و معاون اول خاتمی، در دیدار با جمعی از فعالان دانشجویی دانشگاه امیرکبیر و نخبگان کشورتاکید کرد که وجود قومیت‌ها را برای امینت ملی تهدید نمی‌داند. وی خاطرنشان کرد: «من با تدریس زبان ترکی در مدارس کاملا موافق هستم. اما تنگ نظری‌هایی وجود دارد که البته جزو سیاست‌های نظام نیست. معتقدم تمام گویش‌های ملی باید در مدارس مورد توجه قرار گیرند و آموزش داده شوند.»
وعده‌های ولایتی و قالیباف
محمدباقر قالیباف کاندیدای ریاست جمهوری هم طی سخنانی در جمع نخبگان ایل بختیاری پیش از این مسئله‌ی اقوام و قومیت‌ها در کشور را "فرصت‌های بی بدیل" توصیف کرد و تاکید کرد که اقوام تهدید نیستند.
وعده‌های ولایتی و قالیباف
محمدباقر قالیباف کاندیدای ریاست جمهوری هم طی سخنانی در جمع نخبگان ایل بختیاری پیش از این مسئله‌ی اقوام و قومیت‌ها در کشور را "فرصت‌های بی بدیل" توصیف کرد و تاکید کرد که اقوام تهدید نیستند.
حجت الاسلام تقی‌زاده، رئیس ستاد مرکزی حامیان مردمی علی اکبر ولایتی در استان فارس نیز به خبرگزاری فارس گفته است:«برنامه‌ریزی برای تمامی اقوام و قومیت‌ها داریم زیرا ایران به همه تعلق دارد.»
اما وعده‌های مربوط به اجرای حقوق اقوام و رفع تبعیض‌های قومی و دینی که در تبلیغات انتخابات دوره‌های پیشین ریاست جمهوری مطرح می‌شد، پس از پایان انتخابات به فراموشی سپرده شد. این بار چگونه خواهد بود ونخبگان اقوام دراین باره چگونه می‌اندیشند؟
وعده‌‌هائی که ضمانت اجرائی ندارد
سید حیدر بیات، روحانی آذری مقیم شهر قم که به ترکی آذری اشعارش را منتشر می‌کند و به مسائل قومیت‌ها در ایران آگاه است، در گفت و گو با دویچه وله انتقاد می‌کند که این گونه وعده‌ها ضمانت اجرائی ندارد.
اما وعده‌های مربوط به اجرای حقوق اقوام و رفع تبعیض‌های قومی و دینی که در تبلیغات انتخابات دوره‌های پیشین ریاست جمهوری مطرح می‌شد، پس از پایان انتخابات به فراموشی سپرده شد. این بار چگونه خواهد بود ونخبگان اقوام دراین باره چگونه می‌اندیشند؟
وعده‌‌هائی که ضمانت اجرائی ندارد
سید حیدر بیات، روحانی آذری مقیم شهر قم که به ترکی آذری اشعارش را منتشر می‌کند و به مسائل قومیت‌ها در ایران آگاه است، در گفت و گو با دویچه وله انتقاد می‌کند که این گونه وعده‌ها ضمانت اجرائی ندارد.
محمدرضا عارف نامزد اصلاح‌طلبان وعده میدهد که در دولت وی معاونت افوام و مذاهب تشکیل شود
وی به این سئوال دویچه وله که آیا این گونه وعده‌ها می‌تواند آراء رای‌دهندگان قومی را جذب کند، چنین پاسخ میدهد: «چون کاندیدها همزمان آن را مطرح می‌کنند، گمان نکنم مولفه خاصی در رای آوردن باشد و مردم صرفا برای اجرای اصل ۱۵ قانونی اساسی به آنها رای بدهند. البته ممکن است برای اهالی مناطق سنی‌نشین متفاوت باشد. از طرفی کاندیداها شعار را مطرح می‌کنند ولی هیچگونه ضمانت اجرای برای آن وجود ندارد.»
آقای بیات در ادامه‌ی صحبت‌هایش تاکید می‌کند:«در ایران گفتمان جدیدی شکل گرفته و طیف وسیعی از مردم از قومیت‌های مختلف و نسل جوان خواستار اجرای درخواست‌های خود هستند، این خودش بالاتر از حرف‌های کاندیداهاست. این خواسته‌ها دیگر تابو نیستند. همه جا مطرح می‌کنند، می‌نویسند و بخاطر آن هزینه هم می‌دهند. مثلا در آذربایجان اکنون نسل‌های مختلف قبول کردند که در مسئله‌ی زبان به قومیت‌ها ظلم شده است. اکنون یخ‌ها آب شده‌اند و همه نسل‌ها پذیرفته‌اند که در این خصوص اجحاف شده است.»
«معاونت اقوام و اقلیت‌های دینی مشکل را حل نمیکند»
حاجی‌مراد گنبدی، تحلیل‌گر مقیم شهر گنبد کاووس در گفت و گو با دویچه وله تاکید می‌کند که تاسیس معاونت اقوام و اقلیت‌های دینی مشکل آنها را حل نمیکند. وی دلیل آن را اینگونه توضیح میدهد: «در انتخابات ریاست‌جمهوری ایران حقوق اقوام در برنامه‌های بسیاری از کاندیداها هنوز به چشم نمی‌خورند و برخی از کاندیداهائی که حرف از حقوق اقوام زده‌اند، تنها برای خالی نبودن عریضه وعده‌هایی داده‌اند و این وعده‌ها هم قابلیت اجرایی ندارند.»
آقای گنبدی می‌افزاید:«آقای عارف از تأسیس معاونت اقوام و مذاهب خبر داده است، در حالی که ما اکنون نماینده مذهب اهل سنت را به عنوان معاون رئیس جمهور داریم و این معاونت هیچ کمکی به حفظ حقوق اهل سنت ایران نکرده است و یک مقام تشریفاتی است. آقای رضایی حرف از حقوق اقوام می‌زند، یعنی فردی که سال‌ها فرماندهی سپاه بوده است چطور می‌تواند از حقوق اقوام حرف بزند؟ ذات وجودی اقلیت‌ها و اقوام با ایدئولوژی سپاه منافات دارد. به عبارت بهتر در این دوره از انتخابات، حقوق اقوام جایی در برنامه‌های انتخاباتی کاندیداها ندارد و بالطبع اقوام هم ناامید هستند.»
آقای گنبدی معتقد است «ترکمن‌ها امسال از هیچ کاندیدایی به صورت عمومی حمایت نکرده‌اند و فکر نمی‌کنم موجی که در حمایت از آقای خاتمی یا آقای معین در ترکمن‌صحرا ایجاد شده بود، امسال در بین ترکمن‌ها تکرار شود.»
آن‌طور که به‌نظر می‌رسد، نخبگان قومیت‌ها تردیدی ندارند که سخنان نامزدهای انتخابات برای اجرای اصل ۱۵ و ۱۹ قانون اساسی بیشتر به منظور جذب آرای آنان بیان شده است. اما بنا به گفته‌ی آنان "شور وهیجان انتخاباتی در بین قومیت‌ها در قیاس با سال ۱۳۷۴ و ۱۳۸۸ بسیار ضعیف است و کاندیدائی به صورت عمومی و کلی از مقبولیت و محبوبیت در میان آنها برخوردار نیست.
آقای بیات در ادامه‌ی صحبت‌هایش تاکید می‌کند:«در ایران گفتمان جدیدی شکل گرفته و طیف وسیعی از مردم از قومیت‌های مختلف و نسل جوان خواستار اجرای درخواست‌های خود هستند، این خودش بالاتر از حرف‌های کاندیداهاست. این خواسته‌ها دیگر تابو نیستند. همه جا مطرح می‌کنند، می‌نویسند و بخاطر آن هزینه هم می‌دهند. مثلا در آذربایجان اکنون نسل‌های مختلف قبول کردند که در مسئله‌ی زبان به قومیت‌ها ظلم شده است. اکنون یخ‌ها آب شده‌اند و همه نسل‌ها پذیرفته‌اند که در این خصوص اجحاف شده است.»
«معاونت اقوام و اقلیت‌های دینی مشکل را حل نمیکند»
حاجی‌مراد گنبدی، تحلیل‌گر مقیم شهر گنبد کاووس در گفت و گو با دویچه وله تاکید می‌کند که تاسیس معاونت اقوام و اقلیت‌های دینی مشکل آنها را حل نمیکند. وی دلیل آن را اینگونه توضیح میدهد: «در انتخابات ریاست‌جمهوری ایران حقوق اقوام در برنامه‌های بسیاری از کاندیداها هنوز به چشم نمی‌خورند و برخی از کاندیداهائی که حرف از حقوق اقوام زده‌اند، تنها برای خالی نبودن عریضه وعده‌هایی داده‌اند و این وعده‌ها هم قابلیت اجرایی ندارند.»
آقای گنبدی می‌افزاید:«آقای عارف از تأسیس معاونت اقوام و مذاهب خبر داده است، در حالی که ما اکنون نماینده مذهب اهل سنت را به عنوان معاون رئیس جمهور داریم و این معاونت هیچ کمکی به حفظ حقوق اهل سنت ایران نکرده است و یک مقام تشریفاتی است. آقای رضایی حرف از حقوق اقوام می‌زند، یعنی فردی که سال‌ها فرماندهی سپاه بوده است چطور می‌تواند از حقوق اقوام حرف بزند؟ ذات وجودی اقلیت‌ها و اقوام با ایدئولوژی سپاه منافات دارد. به عبارت بهتر در این دوره از انتخابات، حقوق اقوام جایی در برنامه‌های انتخاباتی کاندیداها ندارد و بالطبع اقوام هم ناامید هستند.»
آقای گنبدی معتقد است «ترکمن‌ها امسال از هیچ کاندیدایی به صورت عمومی حمایت نکرده‌اند و فکر نمی‌کنم موجی که در حمایت از آقای خاتمی یا آقای معین در ترکمن‌صحرا ایجاد شده بود، امسال در بین ترکمن‌ها تکرار شود.»
آن‌طور که به‌نظر می‌رسد، نخبگان قومیت‌ها تردیدی ندارند که سخنان نامزدهای انتخابات برای اجرای اصل ۱۵ و ۱۹ قانون اساسی بیشتر به منظور جذب آرای آنان بیان شده است. اما بنا به گفته‌ی آنان "شور وهیجان انتخاباتی در بین قومیت‌ها در قیاس با سال ۱۳۷۴ و ۱۳۸۸ بسیار ضعیف است و کاندیدائی به صورت عمومی و کلی از مقبولیت و محبوبیت در میان آنها برخوردار نیست.
